Scannen

Scannen is een manier van fotograferen waarbij de Aarde of een planeet lijn voor lijn wordt afgetast. Eigenlijk zoals je een boek leest: elke regel van links naar rechts en dan de volgende regel, enz. Door een lens of telescoop te gebruiken met een

kleine beeldhoek, komt er telkens een stukje van de planeet in beeld. Het resultaat van het scannen is dat het lenzenstelsel of de telescoop telkens maar een heel klein gedeelte "ziet". De lichtindrukken verschillen telkens. Al die kleine gedeelten worden eigenlijk omgezet in pixels. Meestal worden er bij het scannen spiegels gebruikt. Elke "zwaai" van de spiegel levert een serie pixels op.
In het voorbeeld hierboven, van de Landsat,  wordt de straling van elke pixel op Aarde geregistreerd in diverse spectrale banden (van zichtbaar licht tot in het infrarood). Zo geschiedt het ook bij de Pioneer, de Meteosat en de Viking Lander. Er zijn dus geen filterwielen nodig.

Doordat de satelliet zich in een baan om de planeet beweegt, lijkt het alsof het beeldveld over de planeet beweegt. Op die manier komt er telkens een ander stukje in beeld. Zo worden er grote stroken van de planeet gefotografeerd, die eigenlijk weer bestaan uit strookjes. In het ontvangststation worden al die lijnen aan elkaar gezet, zodat er een foto kan worden samengesteld. Stel je het zo voor:

Het beeld dat de spiegel van bijvoorbeeld de Aarde maakt, kun je vergelijken met het lezen van een regel uit een boek. De verschuiving naar de volgende regel komt doordat de satelliet zich in een baan over de Aarde beweegt.

Meteosat doet dit weer anders. Daar draait de hele satelliet en wordt de telescoop telkens een stukje naar beneden verdraaid. Het gebruik van een spiegel en een telescoop met een kleine beeldhoek heeft een groot voordeel. Door het licht niet op één sensor te laten vallen, maar op een rij sensoren, kun je met een zwaai van de spiegel een beeldlijn krijgen in verschillende golflengten. Op Aarde kunnen uit die verschillende golfgebieden speciale foto's samengesteld worden.

Hoe dit idee uitpakt bij een beroemd schilderij kun je hieronder zien:

Het gaat om het schilderij "De slaapkamer van Arles" van Vincent van Gogh. De opnamen zijn gemaakt in ultraviolet (400 nanometer) tot en met infrarood (1000 nm). De laatste foto is in gewoon zichtbaar licht gemaakt en de op één na laatste is samengesteld uit de opnamen van 600 tot 1000 nm). Door foto's samen te stellen die in verschillende golflengten zijn gemaakt, kun je details weergeven die je in gewoon zichtbaar licht niet ziet.

Hans Walrecht

De complete Beelden uit de Ruimte" website is te vinden op http://www.hansonline.eu/